Τα Χριστούγεννα είναι μια μαγική εποχή για τα παιδιά. Πέρα όμως από τη μαγεία που προκαλούν, είναι επίσης ένα ορόσημο στην ανάπτυξη των παιδιών και των σχέσεων τους με τους γύρω τους.

Τα Χριστούγεννα σημαίνουν πολλά για τα παιδιά και μιλούν πολύ γι’ αυτά. Είναι μια γιορτή για την οποία ενθουσιάζονται πολύ, όπως μπορούμε και παρατηρούμε στις ζωγραφιές τους. Ακόμη και πολύ πριν από τα Χριστούγεννα, είναι μια γιορτή που έρχεται συχνά στο προσκήνιο. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά ζωγραφίζουν περισσότερο το χριστουγεννιάτικο δέντρο παρά τον ίδιο τον Άγιο Βασίλη, επειδή ο Άγιος Βασίλης είναι μια φιγούρα αμφιλεγόμενη… Ο Άγιος Βασίλης θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι μια φιγούρα προστάτη. Υπάρχουν όμως δύο πτυχές του. Από τη μία είναι ο καλός Άγιος Βασίλης που φέρνει τα δώρα και από την άλλη τα παιδιά μαθαίνουν πως αν δεν είναι «καλά και φρόνιμα» δεν θα πάρουν δώρα… Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι ένας ξένος. Αυτό μπορείτε να το διαπιστώσετε παρατηρώντας πως πολλά παιδιά φοβούνται τους Άγιους Βασίληδες στο δρόμο. Είναι λοιπόν μια αμφιλεγόμενη φιγούρα που μπορεί τόσο να την αγαπούν όσο και να την φοβούνται λίγο. Αντιπροσωπεύει μια μορφή εξουσίας. Κατά κάποιον τρόπο, είναι η προστατευτική μορφή του πατέρα, με όλες τις πτυχές που αυτό συνεπάγεται, δηλαδή ο καλός μπαμπάς αλλά και ο απολυταρχικός πατέρας.

Αυτός ο φόβος και ο σεβασμός που έχουν τα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη γίνεται κάποιες φορές ένας μοχλός που οι γονείς χρησιμοποιούν και μερικές φορές καταχρώνται. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και να παραδεχτούμε ότι τις περισσότερες φορές οι γονείς δεν πραγματοποιούν τις απειλές τους τα Χριστούγεννα. Δεν θα συνιστούσαμε λοιπόν την εμπλοκή του Αϊ-Βασίλη ως τιμωρητικό μέτρο, μιας και οι γονείς είναι αρκετά μεγάλοι για να αναλάβουν την ευθύνη της διαπαιδαγώγησης των παιδιών τους χωρίς να χρειάζεται να εμπλακεί ο Άγιος Βασίλης.

Στις μέρες μας τα παιδιά έχουν αναμφίβολα τις πληροφορίες αρκετά νωρίς (σε σχέση με τα παλαιότερα χρόνια). Τώρα, το αν το πιστεύουν ή όχι έχει να κάνει περισσότερο με το αν το θέλουν ή όχι. Εξαρτάται από το παιδί, αν θέλει να παραμείνει σε αυτό το υπέροχο μαγικό σύμπαν ή όχι, περισσότερο ή λιγότερο απομακρυσμένο από την πραγματικότητα της ζωής. Η παιδική ηλικία έχει να κάνει με την ανεμελιά και το να θέτει τις σκληρές πραγματικότητες της ζωής σε απόσταση.

Ίσως γι’ αυτό οι γονείς και γενικότερα «οι μεγάλοι» όπως μας αποκαλούν τα παιδιά, διατηρούν αυτόν τον μύθο. Διατηρώντας αυτή την υπέροχη, γεμάτη χάρη γιορτή ζωντανή για τα παιδιά τους, μπορούν να απομακρυνθούν για λίγες μέρες από την σκληρή πραγματικότητα και τις δυσκολίες της ζωής. Για πολλούς ανθρώπους, το να μην πιστεύουν πια σε αυτό μπορεί να φέρει στην επιφάνεια τις δυσκολίες που έχει υποστεί η οικογένεια, τα κενά, τις απώλειες, τους χωρισμούς και άλλα..

Είναι σωστό να ενθαρρύνουμε το παιδί στο να πιστεύει στον Αγιο Βασίλη;

Αρχικά εξαρτάται από τα πιστεύω της κάθε οικογένειας. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Πρώτα απ’ όλα, το να κάνεις τα παιδιά να πιστέψουν στον Άγιο Βασίλη είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα “γλυκό ψέμα”. Πρόκειται για την ενθάρρυνση των παιδιών να πιστέψουν σε έναν μύθο, να συμμετάσχουν σε ένα κοινωνικό τελετουργικό, σε μια κοινωνική αναπαράσταση που αποτελεί μέρος της κοινωνίας μας.

Επίσης, όσο τα παιδιά είναι πολύ μικρά, κατά τη διάρκεια της περιόδου της μαγικής σκέψης (μέχρι περίπου τα 6-7 έτη) χτίζεται μια περισσότερο ή λιγότερο σταθερή βάση μέσα στο παιδί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το να επιτρέπουμε στα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη (ή σε οποιονδήποτε άλλο μυθικό χαρακτήρα σαν αυτόν), στη μαγεία, τους δίνει ελπίδα, τους καθησυχάζει μπροστά στα εμπόδια και τους δίνει πρόσβαση σε κάτι φαντασιακό.

Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία (αν υπάρχει) για να μιλήσουμε στα παιδιά για το ότι δεν υπάρχει Αγιος Βασίλης;

Τα παιδιά είναι αρκετά διορατικά, αλλά τις περισσότερες φορές θέλουν να πιστέψουν στον Αγιο Βασίλη. Δεν υπάρχει συγκεκριμένα ηλικία για να αποκαλύψει κανείς ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει, εξαρτάται σίγουρα από το παιδί, αλλά αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι στην ηλικία της λογικής, γύρω στα έξι ή επτά, συνήθως τότε τα περισσότερα παιδιά δεν το πιστεύουν πια. Είναι η εποχή που μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ του τι είναι πραγματικό και του τι είναι φανταστικό. Δεν περιμένουν πλέον να εμφανιστούν φανταστικοί χαρακτήρες στο σαλόνι τους. Αλλά αν συνεχίζουν να πιστεύουν σε αυτούς και μετά, αυτός δεν είναι λόγος να τα αφήσουμε να νομίζουν ότι το πιστεύουμε και εμείς.

Με ποιον τρόπο πρέπει να μιλήσουμε στο παιδί;

Αν το παιδί θέσει το ερώτημα, νομίζω ότι πρέπει να του πείτε την αλήθεια, τονίζοντας ότι πρόκειται για μια υπέροχη γιορτή και ότι τη διατηρούμε έτσι. Διαφορετικά, το παιδί θα αισθανθεί εξαπατημένο. Δεν αξίζει να αμφισβητήσει τον λόγο σας γιατί το να τους λέτε ψέματα μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τη σχέση σας.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι γενικά, αυτή είναι μια ερώτηση που τα παιδιά δε θέλουν να κάνουν. Αν το κάνουν, είναι συνήθως επειδή το γνωρίζουν ήδη. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να είστε ξεκάθαροι και να προσπαθήσετε να βρείτε τις σωστές λέξεις, που είναι αναμφίβολα το πιο δύσκολο πράγμα.

Μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για μια γιορτή που επινοήθηκε για να διατηρήσει κάτι το θαυμάσιο και ίσως μαγικό.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς αν το παιδί μάθει από κάποιον τρίτο (στο σχολείο για παράδειγμα από έναν συμμαθητή ) ότι δεν υπάρχει Αγιος Βασίλης και ρωτήσει ευθέως τους γονείς ή αν στεναχωρηθεί και το καταλάβουν οι γονείς; Πρέπει να συντηρήσουν το μύθο για να μην στεναχωριέται το παιδί ή να του πουν την αλήθεια; Υπάρχει περίπτωση η αποκάλυψη της αλήθειας να είναι τραυματική για το παιδί ή να κλονίσει την εμπιστοσύνη του προς τους γονείς?

Όταν το παιδί μαθαίνει την αλήθεια νιώθει πάνω απ’ όλα ένα αίσθημα απογοήτευσης. Είναι μια από τις πρώτες απογοητεύσεις για ένα παιδί. Όπως συμβαίνει άλλωστε και όταν ανοίξει τα δώρα, όπου μπορεί επίσης να υπάρξει απογοήτευση. Ωστόσο κι αυτό αποτελεί μια μορφή μάθησης. Αλλά αν οι γονείς επιλέξουν τις σωστές λέξεις, τότε το παιδί καταλαβαίνει ότι οι γονείς του ήθελαν μόνο να διατηρήσουν κάτι υπέροχο για να το προστατεύσουν, έστω και πλασματικά, από τις δυσκολίες της ζωής.

Συνήθως όταν τα παιδιά ρωτούν αν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης, είναι επειδή έχουν ήδη αποφασίσει ότι δεν υπάρχει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορείτε να αντιστρέψετε την ερώτηση και να τα ρωτήσετε αν πιστεύουν ότι ο Άγιος Βασίλης υπάρχει. Έτσι αποφεύγετε να τους λέτε ψέματα και τους επιτρέπετε να μπορούν να πιστεύουν σε αυτό που θέλουν να πιστεύουν. Είναι επίσης πιο εύκολο να το αποδεχτούν. Δεν είναι πλέον απλώς ένα ψέμα που είπαν οι γονείς, μια προδοσία, είναι ένας μύθος. Αυτό πλησιάζει πιο κοντά στη θρησκευτική πίστη. Κάνοντάς τα να καταλάβουν ότι πρόκειται για μια προσωπική πεποίθηση και επιλογή, τους δίνει επίσης κάτι να πουν στους φίλους τους στο σχολείο. Μπορούν να τους πουν ότι γι’ αυτά, προσωπικά, υπάρχει.

Ως το πως διαχειριζόμαστε  το χάσμα μεταξύ των μεγαλύτερων αδελφών, τα οποία συνήθως γνωρίζουν την κατάσταση πριν από τα μικρότερα, η απάντηση είναι η ίδια. Μπορείτε να πείτε στο μεγαλύτερο αδελφάκι να αφήσει τα μικρότερα να το πιστέψουν αν θέλουν. Πολλά μεγαλύτερα αδέλφια δεν θέλουν να αποκαλύψουν το μυστικό, γιατί έτσι είναι ενημερωμένα και νιώθουν πιο κοντά στους ενήλικες.

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να ρωτήσετε το παιδί γιατί είναι απογοητευμένο και να το παρηγορήσετε. Μερικές φορές το παιδί θα είναι ευχαριστημένο που ανακάλυψε το μυστικό. Μπορείτε ακόμη και να το συγχαρείτε για την ανακάλυψή του, διαβεβαιώνοντάς το για άλλη μια φορά ότι, αν το επιθυμεί, ο Άγιος Βασίλης μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει γι’ αυτό.

Το προτιμότερο είναι να διατηρήσετε τη σχέση εμπιστοσύνης και να τονίσετε το γεγονός ότι το παιδί είναι αρκετά μεγάλο για να συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για μια υπέροχη ιστορία που μας επιτρέπει να γιορτάσουμε μαζί και ότι ο “πραγματικός Άγιος Βασίλης” υπάρχει στην καρδιά μας.

Μπορούμε επίσης να πούμε ότι αυτή η ιστορία μας επιτρέπει να ζήσουμε όμορφες στιγμές, μας ξυπνάει όμορφες αναμνήσεις και γι’ αυτό οι ενήλικες συνεχίζουν να μιλούν για τον Άγιο Βασίλη, ώστε να μπορούμε να τις ξαναζούμε. Τα παιδιά σίγουρα θα απογοητευτούν, αλλά θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους.

Η αντίδραση του παιδιού μπορεί επίσης να είναι έντονη (θυμός ή δάκρυα). Σε αυτή την περίπτωση, το μόνο που μπορεί να κάνει ο γονιός είναι να στηρίξει το παιδί σε αυτό που περνάει, κάτι σαν διαδικασία πένθους. Η έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι ο Άγιος Βασίλης συνεχίζει να υπάρχει στο μυαλό και την καρδιά μας, μέσα από τις αναμνήσεις που έχουμε από αυτόν και οι οποίες εγγράφονται για πάντα στο μυαλό μας. Στη συνέχεια καλούμε το παιδί να κάνει αυτό που τα περισσότερα άλλα παιδιά της ηλικίας τους, όπως και οι ενήλικες, κάνουν με αυτή τη χριστουγεννιάτικη μαγεία: να τη διαιωνίσουν για τους μικρότερους από αυτούς!

Μέρος του άρθρου δημοσιεύτηκε στο enikos.gr: https://www.enikos.gr/society/etsi-ematha-oti-den-yparchei-agios-vasilis-5-ponemenes-istories-enilikon-pos-prepei-na-milisete-sto-paidi-sas/2079967/amp/?fbclid=IwAR2NlngYB4gsiXkRY1c4KGOXtEKBavCaz_qwz5ucTJ6-xx0SbwpWjXo-7K4